Cá bò da đen (Danh pháp khoa học: Aluterus monoceros) là một loài cá nóc thuộc họ Monacanthidae trong bộ cá nóc. Loài này còn được biết đến với tên gọi là cá bò một gai lưng. Cá bò da là một trong số những đặc sản được nhiều người ưa thích bởi chúng có thịt thơm ngon, ít xương.
Loại cá này con lớn nặng hơn một ký, thân có hình thoi, da màu nâu. Khi lột da, nhìn bề ngoài thịt cá khô bóng, có màu trắng trong. Loài cá bò này thịt cá trắng phau, lại thơm, ngon, ngọt và dai như thịt gà, trông hấp dẫn nên được nhiều người ưa thích. Đặc biệt, xương cá là loại xương sụn, rất mềm. Với những ai thiếu chất canxi, nên ăn luôn xương cá để bổ sung canxi cho cơ thể.
Cá sống ở vùng có đá độ sâu 10 – 50 m, vùng nhiệt đới. Thỉnh thoảng chúng có trong vùng nước cạn cạnh những dốc đá. Một mình hoặc từng đôi, đôi khi nhóm 5 hoặc 6, ít nhất sâu hơn 10 mét. Cá nhỏ là cá nổi, thường thấy ở bên dưới những vật trôi nổi. Cá nhỏ thường ở gần những con sứa lớn, gần bờ đá. Cá lớn có thể ẩn mình ở những phiến đá gần những bờ đá trong vùng nước sâu. Những lúc khác, con lớn có thể tạo đàn bên dưới những đám rong thường tạo thành trong mùa mưa. Chúng ăn sinh vật đáy.
Ở Việt nam cá bò có nhiều ở vùng biển miền Trung, nhưng gần đây cạn kiệt. Cá lớn có ở miền Trung và miền Nam nhưng số lượng không lớn. Cá bò da tươi mua về được lấy nội tạng, lột sạch da. Cá chế biến thành nhiều món. Ở biển, khi cá bò da nhiều, người dân ở đây thường làm món phơi khô, ép thành miếng. cá tươi lột da rồi lấy phần thịt trắng trong, tẩm gia vị phơi khô, đem ép cán ra thành từng bánh có hình tròn rồi cho vào bì. Món này khi ăn phải nướng lửa than.
Ngoài món ép phơi khô, khách xa đến các làng biển thích nhất là món cá bò da nướng tươi. Cá nướng cũng làm sạch da và phải để nguyên con mới ngon. Tùy theo sở thích mà có thể ướp muối ớt trực tiếp lên con cá rồi nướng trên than lửa, cũng có thể lấy lá chuối, giấy bạc quấn con cá chưa tẩm gia vị rồi nướng. Cá bò có thể chế biến món kho, ăn dẻo rất ngon, không thua gì cá lóc kho tộ.
